Tìm hiểu về bệnh hen phế quản bội nhiễm

Nếu hen phế quản đã nghiêm trọng và có nguy cơ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm rất cao thì hen phế quản bội nhiễm được cho là bước phát triển tồi tệ hơn của hen phế quản thông thường, khi đó nguy cơ rủi ro, thậm chí tử vong vì bệnh còn cao hơn nhiều. Hen phế quản bội nhiễm là bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng chủ yếu tập trung ở trẻ nhỏ và người già. Nắm được những kiến thức cơ bản nhận sẽ giúp chúng ta chủ động trong các biện pháp phòng ngừa, phát hiện và điều trị căn bệnh nguy hiểm này.

Hen phế quản bội nhiễm là bệnh gì?

Hen phế quản bội nhiễm là gì?

Tại Việt Nam, thống kê cho thấy, có khoảng 4 triệu người mắc hen phế quản trong đó, 10% là trẻ em, còn lại là người lớn, chiếm chừng 5% dân số. Mỗi năm, ước tính có khoảng 3000 người tử vong vì hen phế quản và những biến chứng của bệnh này.

Trước khi tìm hiểu về hen phế quản bội nhiễm là gì, chúng ta cần nắm được thế nào là bội nhiễm và cơ chế hoạt động của hệ hô hấp cũng như cơ chế làm phát sinh cơn hen.

Bội nghĩa là nhiều, nhiễm nghĩa là lây lan, nhiễm trùng. Như vậy, chúng ta có thể hiểu, bội nhiễm là bên cạnh bệnh lý chính, bệnh nhân còn nhiễm thêm một hoặc một số loại virut, vi khuẩn hoặc vi trùng khác trên bệnh lý nền.

Hen phế quản hay hen suyễn là một bệnh lý viêm đường hô hấp mãn tính. Tình trạng viêm thường khiến cho các cơ quanh phế quản bị co thắt làm lòng phế quản bị bó hẹp, kết hợp với những vết sưng và phù nề do viêm gây cản trở đến lưu thông không khí. Các triệu chứng lâm sàng của hen phế quản bao gồm: cảm giác khó thở thở khò khè nghe thấy tiếng rít khi thở ra, đau tức ngực do khí không thể lưu thông, nhiều đờm ở cổ họng, ho nhiều.

Cơ chế hình thành hen phế quản bội nhiễm

Khi phế quản bị co thắt theo nguyên tắc bên trên, tình trạng viêm làm phế quản bị sưng phù và tiết ra nhiều dịch nhày hơn, dịch này không được đưa ra ngoài mà tích tụ lại ở phế quản. Do quá nhiều và đặc nên làm tắc nghẽn đường dẫn khí đi vào và đi ra từ phổi. Tất cả các yếu tố: co thắt phế quản, viêm gây sưng và phù nề niêm mạch khí quản, dịch nhầy bị ứ đọng khiến lưu thông khí trong phổi bị rối loạn làm phát sinh cơn hen với các triệu chứng điển hình: tức thở, phải há miệng để lấy thêm không khí, đau tức ngực, phải co rút ngực khi thở, ho nhiều đờm.

Không phải tất cả những cũng không ít trường hợp hen phế quản chuyển biến thành hen phế quản bội nhiễm. Vậy hen phế quản bội nhiễm là gì?

Bệnh hen phế quản nếu không tích cực điều trị sớm và đúng phương pháp sẽ tái phát nhiều lần tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công thêm đường hô hấp. Vốn dĩ bệnh này có nguyên nhân là nhiễm virut, nhưng khi có thêm sự có mặt của vi khuẩn sẽ được gọi là bội nhiễm.

Vậy hen phế quản bội nhiễm được hiểu là tình trạng hen phế quản mà bệnh nhân bị tấn công bởi cả virus và vi khuẩn.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hen phế quản bội nhiễm là tình trạng viêm lây lan dẫn từ đường hô hấp trên xuống đường phế quản bao gồm phế cầu, liên cầu….

Bệnh hen phế quản bội nhiễm xuất hiện trên nền bệnh hen phế quản, thường trực trong mỗi đợt hen và hình thành rất nhanh, nguy cơ tái phát cũng cực kỳ cao. Vi khuẩn tích tụ ở dịch nhày tiết ra từ đường hô hấp làm quá trình lưu thông của dịch dẫn bị ứ đọng gây phát sinh cơn hen bội nhiễm thứ phát.

Hen phế quản bội nhiễm có nguy hiểm không?

Để xác định hen phế quản bội nhiễm nặng hay nhẹ cần quan tâm đến tiên lượng phụ thuộc vào các yếu tố sau:

• Bệnh hen phế quản nền của bệnh nhân: bác sĩ sẽ xác định dựa vào mức độ cơn hen khi xuất hiện, tần suất cơn hen trong 1 năm, khả năng đáp ứng và kiểm soát cơn hen của thuốc, khả năng cơ thể đáp ứng thuốc dự điều trị dự phòng.
• Thể trạng của bệnh nhân
• Tần suất cơn hen bội nhiễm
• Tính chất bội nhiễm mỗi đợt nặng hay nhẹ, đáp ứng điều trị đến đâu

Ngoài ra, hen phế quản bội nhiễm có nguy hiểm hay không còn phải xem bệnh đã dẫn đến những biến chứng nào.

Biến chứng bệnh hen quản bội nhiễm

• Viêm phế quản

Biến chứng hen phế quản bội nhiễm gây viêm phế quản

Khi hen phế quản bội nhiễm gây ra viêm phế quản, bệnh nhân sẽ có triệu chứng: khó thở ngày càng tăng, sốt, nhiều đờm, đờm thường có màu vàng hoặc xanh vì đã nhiễm khuẩn, xét nghiệm đờm có thể phát hiện tạp khuẩn hoặc bạch cầu thoái hóa. Xét nghiệm máu phát hiện bạch cầu đa nhân trung tính có dấu hiệu tăng lên. Những thời điểm giao mùa, thời tiết thất thường, không khí ẩm nhiều, là điều kiện rất thuận lợi để virus và vi khuẩn sinh sôi gây cúm, viêm nhiễm hệ hô hấp, vùng tai – mũi – họng, sẽ khiến biến chứng viêm phế quản xảy ra và tăng tốc độ diễn biến xấu của bệnh.

• Xẹp phổi

Thực chất đối với hen phế quản thông thường cũng đã thường xuất hiện biến chứng xẹp phổi. Nhưng ở bệnh nhân hen đã bội nhiễm, biến chứng này càng dễ xảy ra hơn. Xẹp phổi là tình trạng nhu mô phổi bị giảm hoặc mất hoàn toàn sư giãn nở do xẹp phế nang lan tỏa hoặc khu trú, làm thể tích phổi giảm xuống. Xẹp phổi làm cho chức năng thông khí, trao đổi khí vùng phổi xẹp ảnh hưởng nặng do lưu lượng khí đi qua vùng phổi bị xẹp là rất thấp. Biến chứng này đặc biệt dễ xuất hiện ở bệnh nhi hen, ⅓ trẻ sẽ gặp biến chứng này nhưng sẽ tự khỏi khi hen được kiểm soát ổn định lại.

Hen phế quản bội nhiễm xuất hiện biến chứng xẹp phổi nếu không điều trị

• Khí phế thũng

Khi phế thũng chính là hiện tượng giãn phế nang đã được nhắc đến ở trên. Các vách phế nang không còn co giãn, chúng trở nên yếu và dễ bục vỡ làm tắc nghẽn đường dẫn khí vào phổi.  Mô phổi mất đi tính đàn hồi nên không khí bị ứ đọng lại phế nang, dẫn đến khả năng trao đồi CO2 và oxy giảm đi gây triệu chứng lâm sàng là khó thở, thở ra ít, ho nhiều đờm, môi và các đầu ngón tay tím tái.

• Tràn khí màng phổi

Khi các phế nang giãn rộng và không thể co lại như bình thường, các mạch máu ở phế nang cũng giãn và trở nên thưa thớt, áp lực trong lòng phế nang lại tăng lên. Nếu bệnh nhân phải hoạt động quá sức hoặc ho mạnh, phế nang sẽ bị vỡ. Khí trong phế nang lúc này sẽ tràn ra ngoài, tràn khí màng phổi là biến chứng gây tử vong rất phổ biến ở bệnh nhân hen phế quản bội nhiễm mãn tính. Thống kê cho thấy, có khoảng 5% bệnh nhân hen mãn tính lâu năm gặp biến chứng này.

• Suy hô hấp

Khi chức năng hô hấp giảm xuống, cơ thể sẽ không nhận đủ oxy để duy trì các hoạt động bình thường. Nếu nặng và kéo dài, các cơ quan không được cung cấp oxy sẽ chết đi. Biến chứng này thường gặp ở bệnh nhân hen phế quản bội nhiễm ác tính hoặc hen cấp với triệu chứng: thở gấp, khó thở, mỗi khi thở phải co thắt ngực rất khó nhọc, phải sử dụng máy hỗ trợ thở, da dẻ toàn cơ thể tím tái. Nếu không được cấp cứu kịp thời, suy hô hấp có thể nhanh chóng dẫn đến tử vong.

• Ngừng hô hấp và tổn thương não

Suy hô hấp khiến não bị thiếu oxy nghiêm trọng, ở các thể hen phế quản bội nhiễm nặng, có lúc tim sẽ ngừng đập hoặc ngừng hô hấp. Bệnh nhân có thể lên cơn nghẹt thở đột ngột, CO2 trong máu tăng lên, từ đó gây hôn mê sâu và tử vong.

• Tâm phế mạn tính

Tâm phế mạn tính là khi tâm thất phải bị giãn nở và phì đại vì hiện tượng tăng áp lực ở động mạch phổi. Biến chứng này cũng thường gặp ở bệnh nhân hen phế quản nặng, lâu năm. Triệu chứng đặc trưng bao gồm: thở gắng sức, da dẻ tím tái, gan to, đau vùng hạ sườn bên phải. Thời gian để chuyển thành bệnh tâm phế mạn tính ở mỗi bệnh nhân là khác nhau, có thể kéo dài từ 5 – 10 năm.

Chẩn đoán bệnh hen phế quản bội nhiễm

Hen phế quản bội nhiễm có những triệu chứng gần tương đồng với một số bệnh lý nên cần được chẩn đoán phân biệt tránh điều trị sai lầm:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính: bệnh này thường khởi phát ở những người sau 40 tuổi, hút thuốc lá nhiều năm hoặc sống trong môi trường ô nhiễm nhiều khói bụi, nhưng không có tiền sử dị ứng và gia đình không có người bị hen. Bệnh nhân cũng có triệu chứng là ho khạc mãn tính, khó thở ghi làm việc nặng, khó thở thành cơn, rối loạn thông khí không phục hồi.
• Hen tim: bệnh nhân bị hẹp van hai lá, động mạch chủ hở và suy tim trái với triệu chứng rất dễ nhàm với hen phế quản bội nhiễm là: khó thở buổi đêm, ran ngáy, thở có tiếng ran rít, đờm bọt hồng, nhưng chụp X-quang sẽ thấy tổn thương ở phổi lẫn tim.
• Biến chứng: bệnh hen có thể gây ra biến chứng cấp như hen mãn tính, tràn khí màng phổi, tâm phế cấp và biến chứng mãn như khí phế thũng, suy hô hấp, biến dạng lồng ngực, tâm phế mạn.

Điều trị bệnh hen phế quản bội nhiễm cần lưu ý:

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị hen phế quản bội nhiễm mà bác sĩ đề ra từ ban đầu, kết hợp với việc tái thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng và diễn biến của bệnh. Nếu thấy bất cứ dấu hiệu mới bất thường nào, hoặc các triệu chứng bỗng trở nên nặng và kéo dài hơn nên nói ngay với bác sĩ vì đó có thể là dấu hiệu của hen phế quản bội nhiễm đang diễn biến xấu đi hoặc của một biến chứng nguy hiểm nào đó.

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, bệnh nhân cũng phải tự ý thức để thực hiện một chế độ sinh hoạt khoa học, tránh tiếp xúc với những tác nhân gây hại như khói thuốc lá, hóa chất độc hại, khói bếp, lông động vật, thức ăn dị ứng, phấn hoa, khói bụi ô nhiễm… Nếu để các tác nhân này xâm nhập đường hô hấp sẽ khiến tình trạng bệnh càng tồi tệ hơn và có thể làm phát sinh cơn hen cấp tính.

Khi điều trị hen phế quản bội nhiễm cần tránh tiếp xúc với khói thuốc lá

Bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thuốc cắt cơn để ngăn chặn các triệu chứng khi lên cơn hen. Tuy nhiên không nên quá lạm dụng những loại thuốc này hay thuốc Tây nói chung vì có thể dẫn đến rất nhiều tác dụng phụ có hại cho cơ thể mà cũng không thể điều trị bệnh dứt điểm.

Đối với hen phế quản bội nhiễm, các chuyên gia khuyên bệnh nhân nên đi theo hướng điều trị của Đông y cổ truyền, sử dụng các thảo dược thiên nhiên để điều trị sẽ lành tính và an toàn hơn. Tuy tác dụng cắt cơn hen không nhanh bằng thuốc Tây nhưng lại có thể đi sâu tác động vào nguyên nhân bên trong dễ điều trị bệnh tận gốc đồng thời nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Bài thuốc Đông Y An Phế Hoàn điều trị hen phế quản bội nhiễm 

An Phế Hoàn bài thuốc Đông Y điều trị hen phế quản hiệu quả được bào chế từ những thảo dược tự nhiên lành tính giúp giảm ho và hạn chế cơn ho, hen tái phát, giãn tần suất cơn ho, hen

Bài thuốc An Phế Hoàn điều trị hen phế quản bội nhiễm hiệu quả

Bài thuốc An Phế Hoàn bao gồm 2 phần thuốc:

  1. Ích Phế Đơn

Thành phần: Linh chi, Xuyên bối, Ngư tinh thảo, Hương duyên, Tầm ruộc, Hoàng giới tử và 1 số thảo dược bí truyền.

Công dụng: Điều trị viêm phế quản, chứng ho lâu ngày. Thanh nhiệt giải độc, hóa đờm, thông phế khí, chỉ khái bình suyễn.

  2. Cao Bình Phế

Thành phần: Ma hoàng, Hạnh nhân, Bách bộ, Cát cánh, Mạch môn, Cam thảo, Thạch cao, Tang bạch bì, Trần bì, Bán hạ và 1 số thảo dược bí truyền

Công dụng: Thanh nhiệt, trừ đờm, đặc trị ho, viêm phế quản, hen suyễn.

Tùy theo mức độ cấp hay mãn tính, thời gian mãn tính bao lâu mà liệu trình điều trị với An Phế Hoàn sẽ kéo dài từ 10 ngày đến 1 – 2 tháng, thậm chí có thể lâu hơn đối với các trường hợp nặng.

Để đem lại hiệu quả người bệnh cần sử dụng An Phế Hoàn cần thực hiện theo chỉ định của bác sĩ người bệnh sẽ thấy được hiệu quả rất tích cực mà bài thuốc mang lại.

Hen phế quản bội nhiễm là một căn bệnh mãn tính phức tạp, khởi phát và diễn biến từ rất nhiều yếu tố nên quá trình điều trị cũng phụ thuộc vào nhiều mặt. Bệnh nhân cần tích cực điều trị ngay từ đầu để tránh các biến chứng nguy hiểm của bệnh.